|
|
|
Litteræ patentes
XIX in pago Stampensi datæ
|
|
Alfonsus, etc., senescallo Agennensi et Caturcensi, etc., Cum formam assedendi et levandi focagium vobis alias in scriptis miserimus, sicut recolimus, super quo focagio parum aut nichil per vos hactenus extitit expeditum, vobis eamdem formam iterato duximus transmittendam presentibus interclusam, ita quod per vestram sollicitudinem et diligenciam possit melius et diligencius expediri. Significantes vobis quod cum vos et gentes nostre, quas ad partes vestras destinavimus pro eodem negocio expediendo, certi erunt et securi de habendo focagio supradicto, bene volumus et nobis placet ob reverenciam et amorem venerabilis patris episcopi Agennensis, qui per suas litteras super hoc nos rogavit, et propter dilectionem hominum nostrorum, quod quarta pars focagii, que debebat levari ad instantem ascensionem Domini, ita prorogetur ad levandum, videlicet quod prima quarta pars ad sequens festum Omnium sanctorum anno LX° secundo reddatur et levetur, alia quarta pars ad ascensionem Domini sequentem, alia quarta pars ad aliud sequens festum Omnium sanctorum et ultima quarta pars ad ascensionem Domini sequentem, ita quod ad ultimum terminum omne focagium integraliter habeatur et perfecte. Scire vos volentes quod eamdem formam quam vobis mittimus, destinavimus episcopo memorato et Salomoni et Guillelmo, clericis nostris. Et cum intellexerimus per eumdem episcopum quod plures homines, de illis qui fuerunt computati, sint mortui, nichil in possessionibus nec in aliis habentes, bene volumus ut ipsi redigantur in scriptis et quod illis cedat secundum quod debebit. Et super predictis adimplendis sitis taliter curiosus et intentus, quod vestra sollicitudine mediante dictum focagium reddatur et levetur integraliter ad terminos supradictos. Similis littera directa fuit Salomoni et Guillelmo de Plesseio, clericis, de Feritate justa apud Stampas (1). |
|
|
|
Alfonsus, etc., dilecto et fideli clerico suo magistro Egidio de Bonavalle, subdecano ecclesiae Beati Martini Turonensis, salutem et sinceram dilectionem. Mandamus vobis, etc., comme dans l’acte précédent jusqu’à cerciores. Et in crastino quindene Omnium sanctorum ad nos sitis. Datum apud Chaufour. |
|
Alfonsus, etc., dilecto et fideli suo magistro Guillemo Ruffi, salutem et dilectionem sinceram. Mandamus vobis quatinus die lune post festum sancti Michaelis apud Amilliavum, una cum dilectis et fidelibus nostris thesaurario Pictavensi et subdecano Turonensi, pro negociis nostris ibidem expediendis personaliter intersitis, ac pro aliis faciendis que nobis et terre nostre sciveritis profutura, mandantes vobis ut in predictis expediendis fideliter sitis sollicitus et intentus. Et quid super predictis factum fuerit, in scriptis taliter redigi faciatis, quod nos super hiis, cum ad nos veneritis, possitis reddere cerciores ad nostrum parlamentum in crastino quindene Omnium sanctorum, ad quam diem ad nos personaliter intersitis. Datum apud Chaufour. |
|
Alfonsus, etc., dilecto et fideli suo… senescallo Xanctonensi, salutem et dilectionem. Significamus vobis quod nos Roberto dicto Flocart castrum nostrum de Sancto Maxencio (3) custodiendum tradidimus, quamdiu nobis placuerit, ad gagia quinque solid. pictavensium per diem. Quare vobis mandamus quatinus eidem Roberto dicta gagia sua usque ad instantes octabas beati Dyonisii persolvatis, et exinde eidem amplius minime persolvatis. Mandavimus enim senescallo nostro Pictavensi ut a dictis octobis sancti Dyonisii dicto Roberto dicta gagia sua, videlicet quinque solidorum pictavensium per diem, quamdiu nobis placuerit, persolvat. Mandamus insuper vobis quatinus omnes garnisiones, que sunt in omnibus castris nostris de senescalcia vestra, in scriptis nobis ad instantes compotos Omnium sanctorum vobiscum aportetis. Requiratis etiam litteras patentes quas habuit a nobis dictus Robertus et nobis vobiscum easdem ad predictos compotos afferatis. Datum apud Chaufourc (4). |
|
Alfonsus, etc., dilecto et fideli suo senescallo Pictavensi, salutem et dilectionem. Significamus vobis quod nos dilecto nostro Roberto dicto [p. 420] Flocart castrum nostrum de Sancto Maxencio tradidimus custodiendum, ad gagia quinque solidorum per diem, quamdiu nobis placuerit, mandates vobis quatinus sua gagia predicta post instantes octobas sancti Dyonisii incipientes persolvatis eidem, garnisionem castri Sancti Maxentii et aliorum castrorum nostrorum de vestra senescalcia in scriptis redigentes, et que garnisiones sunt in dictis castris nobis significare curetis ad instantes compotos Omium sanctorum. Actum apud Chaufor. |
|
Alfonsus, etc., dilecto suo Roberto Flocart, salutem et dilectionem. Significamus vobis quod nos [vobis] castrum nostrum de Sancto Maxencio custodiendum tradidimus, quamdiu nobis placuerit, ad gagia quinque solid. pictav. per diem, prout in nostris litteris patentibus, directis senescallo nostro Pictavensi, continetur, mandantes vobis quatinus ad dictum castrum, quamcicius poteritis, accedatis et maneatis ibidem, recipientes garnisionem dicti castri, et que sit garnisio redigatis in scriptis et eam nobis significare curetis in scriptis. Actum apud Chaufor. |
|
Alfonsus, etc., dilecto et fideli clerico suo magistro Odoni de Montonneri, salutem et sinceram dilectionem. Vobis transcriptum trium parium litterarum ex parte nostra missarum, quarum per vos dilectis et fidelibus nostris senescallo Tholose quasdam misimus, et alias Poncio Astoaldi et alias senescallo Agennensi et Caturcensi, istis presentibus interclusum [mittimus], mandantes vobis quatinus super hiis que continentur in predictis litteris et in aliis negociis nostris fideliter et bene [p.425] promovendis sitis sollicitus et intentus, ita quod vestram sollicitudinem possimus super hoc merito commendare nosque vobis propter hoc debeamus scire grates. Datum apud Chaufour. |
|
Alfonsus, etc., dilecto et fideli suo Petro de Landrevilla, senescallo Tholose et Albiensis, salutem et dilectionem. Significamus vobis quod nos dilecto et fideli nostro Philippo de Boissiaco, militi, latori presencium, senescalciam Ruthinensem tradidimus custodiendam, quamdiu nobis placuerit. Unde vobis mandamus quatinus eidem Philippo, militi, omnia transcripta seneschalcie Ruthinensis et omnes ballivias, quomodo sunt tradite et affirmate, et omnes plegios cum incheramentis tradatis, penes vos dicta transcripta retinentes, et dictum Philippum, prout meliori modo poteritis, super regimine dicte senescalcie et custodia informantes, et eidem consilium vestrum pariter et auxilium, quociens[p.421]cumque ab ipso fueritis requisitus vel expedire videritis, fideliter impendentes. Mandamus vobis in super ut cum omni diligencia qua poteritis senescalciam nostram Tholose et senescalciam Albiensem custodiatis, in his et in omnibus aliis negociis nostris promovendis curiose et fideliter vos habentes, ita quod vobis debeamus exinde scire gratum. Denarios etiam omnes quos nobis debetis, visis litteris, nobis transmittatis. Et hoc nullatenus dimittatis. Datum apud Chaufour. [Édité par Boutaric, p. 168.]
|
|
Alfonsus, etc., dilecto et fideli suo magistro Radulpho de Gonessia, thesaurario Pictavensi, salutem et dilectionem. Significamus vobis quod nos dilecto et fideli nostro Philippo de Boissiaco, militi, latori presencium, senescalciam nostram Ruthinensem, quamdiu nobis placuerit, tradidimus custodiendam. Quare vobis mandamus quatinus dictum Philippum, prout noveritis et sciveritis faciendum, super regimine et custodia dicte senescalcie informetis, eidem consilium vestrum et auxilium, quocienscumque ab ipso requisiti fueritis vel videritis expedire, fideliter impendentes. Datum apud Chaufour. Item alia littera missa fuit pro eodem Philippo, subdecano Turonensi. Datum apud Chaufour. |
|
Alfonsus, [etc.], senescallo Tholose, etc., Mandamus vobis quatinus focagium hominum dilecti et fidelis servientis nostri Petri de Arpillon, videlicet hominum de Maurencio (5) et de Sancto Germerio (6), usque ad instantem quindenam Penthecostes in nostra ponatis sufferencia et respectu, et si aliquid ab ipsis hominibus pro dicto focagio cepistis vel capta detinetis, illud dictis hominibus usque ad dictum terminum recredatis, tractantes nichilominus cum eisdem hominibus quantum nobis cum eisdem hominibus quantum nobis nomine focagii seu gratie vel subvencionis pro succursu Terre sancte liberaliter dare vellent. Quid autem super premissis inveneritis et feceritis et oblacionem quam vobis fecerint pro certa quantitate focorum, nobis circa tres septimanas post instantem Candelosam per vestrum clericum in scriptis remittatis. Datum apud Chaufour (7), die veneris post nativitatem Domini, anno Domini M° CC° LX° septimo. |
|
Alfonsus, etc., Ex parte religiosorum virorum… abbatis et con[p.306]ventus Beate Marie de Corona (8) requisit fuimus, ut in quodam loco suo qui dicitur Brolium Balengarii (9) quandam bastidam fieri faceremus, cum dictum locum nobis omnino offerunt concedere et donare. Unde vobis mandamus quatinus diligenter addiscatis an idem locus dictorum religiosorum sit proprius, et an illum nobis sine alterius prejudicio dare possint, et an ibidem facere bastidam possemus sine cujusquam injuria et peccato, et an utilitas nostra et patrie foret si bastidam edificari faceremus in loco sepedicto, et de omnibus aliis circonstanciis, que sunt in talibus attendere, addiscatis plenius veritatem. Et quid super premissis omnibus et singulis inveneritis, nobis circa tres septimanas post instantem Candelosam per vestrum clericum, cum ad nos venerit, remittatis in scriptis. Datum apud Chaufor, die veneris post nativitatem Domini, anno Domini M° CC° LX° VII°. |
|
[SUPER FEODO DE BRULHERS]. Alfonsus, etc., dilectis et fidelibus suis Sycardo Alemani, militi, et senescallo Agenensi et Caturcensi, salutem et dilectionem. Mandamus vobis quatinus super feodo de Bruliers (10), quod nobilis et dilectus noster Gasto, dominus de Biarno, ad feodum suum asserit pertinere, addiscatis diligencius veritatem de jure nostro et suo, vocato eodem Gastone vel gentibus suis pro eodem pro jure suo ostendendo et defendendo, et jus quod ipsum Gastonem inveneritis habere in predicto feodo eidem dimittatis, jus nostrum penes nos retinentes, et consilium dilectorum et fidelium nostrorum Poncii Astoaudi, militis, et magistri Odonis de Montoneria, magistri Stephani de Biterri et aliorum proborum [p.307] pro nobis super hoc requiratis, ipsum Gastonem, terram suam et homines recommendatos in jure suo habentes. Datum apud Chaufor, die sabbati post nativitatem Domini, anno Domini M° CC° LX° VII°. |
|
Alfonsus, etc., senescallo Xanctonensi, etc. Significavit nobis magister Petrus dictus Marescalli, canonicus Aniciensis, quod gentes vestre diruerunt quasdam furcas quas ipse fecerat erigi prope villam de Luche (11), in qua quidem villa et pertinenciis ejusdem asserit habere [p.78] altam et bassam justiciam, nomine dicte ecclesie Aniciensis, et alias predecessores suos usos fuisse in dicto loco alte justicie [sic], et dictam justiciam alias per gentes nostras restitutam fuisse predecessoribus suis. Item significavit nobis idem magister quod serviens de Mineriis (12) nomine nostro detinet contra justiciam et in prejudicium ipsius et dicte ecclesie Aniciensis quamdam vineam suam. Hinc est quod vobis mandamus quatinus super hiis que ad nos spectant dictum magistrum diligenter audiatis, et eidem magistro super his exhibeatis celeris justicie complemento [sic], jure nostro et alieno illeso servato. Et quid super premissis feceritis, nobis, cum ad nos veneritis ad crastinum quindene Penthecostes, in scriptis referatis. Datum apud Feritatem Alesie (13), die martis post Reminescere, anno Domini M° CC° LX° VII°. |
|
Alfonsus, etc., Cum, sicut nobis relatum extitit, contractus vendicionis celebratus fuerit inter magistrum Benedictum de Insula, emptorem, ac procuratorem fratrum Minorum de Tholosa, venditorem nomine predictorum fratrum, ad instanciam dictorum fratrum volumus et mandamus ut dictus magister possessiones sibi venditas, villam videlicet de Nogareto (14) cum suis pertinenciis teneat et possideat, salvo jure quolibet alieno, ita tamen quod servicium ad quod Petrus Botoneti defunctus tenebatur, dum vivens easdem res possideret, predictus magister prestare et facere teneatur per se vel saltim per alium ydoneum ab eo super exhibendo dicto servicio substitutum. Datum apud Feritatem Aalesie (15), in crastino natalis Domini, anno incarnacionis ejusdem M° CC° LX° VIII°. |
|
Alfonsus, etc., senescallo Ruthenensi, etc., Necdum ad nostram pervenit noticiam utrum cum Judeis vestre senescallie finalem composicionem feceritis, nisi quatenus [sic] per vestram litteram mandavistis quod mille libras volabant dare, que oblacio videtur nobis insuficiens, cum alias, ut dicitur, majorem obtulerint quantitatem. Unde vobis mandamus quatinus saltim sub forma vobis dudum tradita pro mille ducentis libris turonensium nobis integre persolvendis, quam summam apud Feritatem Alesie (16) obtulerunt, cumponatis cum eisdem; non enim placeret nobis minorem summam quam alias obtulerint acceptare (17). Et ad dictas mille ducentas libras turonensium exsolvendas compellentur [sic] per capcionem et distracionem bonorum suorum omnium et per detencionem eciam corporum, si opus fuerit sic compelli, servata forma in scriptis vobis tradita super facto Judeorum, ita tamen quod medietas dicte summe solvatur instanti festo Candelose et alia medietas in subsequenti festo Candelose, quod erit anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo. Et hoc nullatenus dimittatis, providentes nichilominus quod pecunia in bonis Judeorum reperta tempore capcionis, cujuscunque monete existat, auri vel argenti, in massa vel in paleola, si quid repertum fuerit, mittatur apud Templum Parisius circa tres septimanas post instans festum Penthecostes per clericum vestrum, cum ad nos venerit pro vestris compotis faciendis, et illa pecunia que mittetur, deducetur de dictis mille ducentis libris turonensium et cedet, ut condecet, in solutum. Datum die martis post festum Resurrectionis dominice, anno Domini M° CC° LX° nono. |
|
Alfonsus, etc., dilecto et fideli clerico suo Thome de Novilla, salutem et dilectionem. Mandamus vobis quatinus ex parte nostra dicatis domino Sycardo Alemanni et eciam senescallo Tholose ut quidam valetus, qui vocatur Adam de Auneio, qui habet duodecim denarios turonenses gagiorum per diem apud Verdunum (18), habeat ipsos et recipiat apud Villammuri (19), et quidam qui custodit Vilemur et habet apud [p.7] Villemur quatuor denarios turonenses gagiorum per diem, habeat ipsos apud Verdunum. Et hoc fieri faciatis. Datum apud Calidumfurnum (20), die veneris post Pascha, anno Domini M° CC° LX° nono. |
|
PRO ECCLESIA ABOLENE (21). Alfonsus, etc., dilectis et fidelibus suis Poncio Astoaudi, militi, et magistro Odoni de Montoneria, etc., Ex parte religiosi viri prioris Abolene (22) nobis est intimatum quod bone memorie R., quondam comes Tholose, predecessor noster, ipsam ecclesiam jurisdicione pertinente ad eam, ut dicit, in villa Abolene, scilicet furti, adulterii et sanguinis effusionis, indebite ut asserit spoliavit, et nos cohercione hujusmodi [p.343] criminum post dictam spoliacionem temporibus nostris usque ad hec tempora indebite, sicut fertur, usi fuimus et utimur (23), in prejudicium ecclesie memorate; et quod senescallus noster et bajuli eidem ecclesie quamplurima gravamina tam super jurisdicione quam aliis rebus ad eandem ecclesiam pertinentibus, indebite ut dicit, pluries intulerunt. Unde vobis mandamus quatinus super premissis addiscatis plenius veritatem, tam de jure dicte ecclesie quam de nostro, tractatum nichilominus habentes cum priore ejusdem ecclesie super composicione inter nos et ipsum priorem ad predictam ecclesiam facienda, retenta voluntate nostra super composicione predicta. Quid super premissis inveneritis et tractatum quem feceritis in scriptis, cum ad nos veneritis, refferatis, taliter super hiis vos habentes quod occasione dilacionis apprisie hujusmodi vel tractatus dictum priorem vel alium pro dicta ecclesia non oporteat ad nos ulterius laborare, presertim cum alias, sicut dicit, vobis scripserimus in hac parte. Datum apud Chaufour (24), die veneris post festum Resurrectionis dominice, anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo nono. |
|
29 mart. 1269.
Alfonsus, etc., senescallo Venaissini, etc., Cum ex parte magistri P. Jaucensis, procuratoris universitatis hominum ville de Abolena, nobis fuerit conquerendo monstratum quod vos cogitis quemlibet de dicta universitate ad prestacionem focagii, videlicet viginti quatuor solidorum pro quolibet foco habitancium in dicta villa, in sui prejudicium et gravamen minus juste, ut asserit, cum non teneantur; — item, esto quod tenerentur, vos aggravatis ipsos in levacione focagii, eo quod nonnulli pauperes tempore hyemali trahunt moram in dicta villa, nullas ibi habentes posessiones, et pro ipsis non solventibus divites compellitis [p.346] solvere usque ad summam predictam pro quolibet foco, et maxime cum nullam habeamus ibidem proprietatem, ut dicunt; — item super eo quod quidam, qui antiquitus semper fuerant in dicta villa, in omnibus subsidiis, a dicta villa concessis predecessori nostro Raymundo, quondam bone memorie comiti Tholose, et in decem libris annuatim nobis debitis pro alberga contribuere consueti fuerint, quod modo non permittuntur; — item super eo quod in levando focagium, esto quod debeant seu teneantur, sive subsidium aliquod, modum excedatis, cum hominibus detentis et captis et portis clausis ipsos ad solucionem hujusmodo compellatis minus juste. Unde vobis mandamus quatinus ipsos super his audiatis, et hujusmodi gravamina removeri, si qua sibi facta sint, faciatis, prout justum fuerit, jus nostrum tamen servantes illesum, et in levacione focagii seu subsidii pro subsidio Terre sancte, prout vobis datum extitit in mandatis, procedatis, proviso tamen ne fraus vel dolus intervenerit aut interveniat in futurum, et pro rata que homines illos qui recesserunt contingit, ponatis in nostram sufferenciam exactionem subventionis predicte, non compellantes supradictos dicte ville homines ad solucionem pro dictis hominibus qui recesserunt faciendam, quousque a nobis aliud receperitis in mandatis, addiscentes quantitatem peccunie que nobis obveniret, si pro illis qui recesserunt nobis subvencio solveretur. Datum apud Calidum Furnum, die veneris post Pascha, anno Domini M° CC° LX° nono. |
|
(2) Millau, Aveyron. (3) Saint-Maixent, Deux-Sèvres. (4) Chauffour, Seine-et-Oise, cant. Étampes. (5) Maurens, Haute-Garonne, cant. Revel. (6) Saint-Germer, Haute-Garonne, cant. Villefranche-de-Lauragais. (7) Probablement Chauffour, Seine-et-Oise, cant. Étampes. (8) La Couronne, abbaye cistercienne, au diocèse d’Angoulême, auj. Charente, cant. Angoulême. (9) J’ignore l’emplacement actuel de cette localité; elle devait être en Agenais, le mandement étant adressé au sénéchal de Quercy et Agenais. Il ne semble pas au surplus qu’on ait donné aucune suite à ce projet de bastide. (10) Il s’agit probablement ici de la vicomté de Bruillois, qui appartenait alors à la famille de Béarn. (11) Luché-sur-Brioux, Deux-Sèvres, cant. Brionne. Je ne trouve, au surplus, nulle part trace de possessions de l’église du Puy en Saintonge. (12) La lecture de ce mot est douteuse. (13) La Ferté-Alais, Seine-et-Oise. (14) Nogaret, Haute-Garonne, cant. Revel. (15) La Ferté-Alais, Seine-et-Oise. (16) La Ferté-Alais, Seine-et-Oise. (17) Le manuscrit porte attemptare; la correction s’impose. (18) Verdun-sur-Garonne, Tarn-et-Garonne. (19) Villemur, Haute-Garonne. (20) Chauffour, Seine-et-Oise, cant. Étampes, plutôt que Chauffour, Seine-et-Oise, cant. Bonnières. (21) Cet acte est cancellé dans le registre. (22) Bollène, Vaucluse. (23) Le manuscrit porte utuntur. (24) Chauffour, Seine-et-Oise, cant. Étampes. (25) Cet acte est cancellé dans le registre. |
| Source: édition en mode image, par la BNF, gallica.bnf.fr (2001) de l’édition MOLINIER (1894 & 1900). Sélection et saisie en mode texte: Bernard Gineste (septembre 2001). |
|
Mandements écrits de la Pâque 1267 au milieu de 1270 (date du départ d’Alphonse de Poitiers pour la croisade de Tunis), conservés, les uns originaux, les autres copiés, dans les registres suivants: Premier registre (Terre Pictavensis): Archives nationales, JJ. XXIV C [anc. J. 319 n. 4 ; A de Boutaric; décrit par Molinier, t. II, pp. IX-XV; actes rangés par année, de Pâques à Pâques, et par sénéchaussée]. Deuxième registre (Littere Se[ne]scalllie Tholose): Archives nationales, JJ. XXIV D [B de Boutaric; décrit par Molinier, t. II, pp. X-XV ; actes rangés par année, de Pâques à Pâques, et par sénéchaussée]. Troisième registre (n°1835-1908 de Molinier): Archives nationales, J. 304. n. 55 [décrit par Molinier, t. II, p. IX]. Quatrième registre (n°1909-2062 de Molinier): Bibliothèque Nationale, manuscrit latin 10918 [décrit par Molinier, t. II, pp. VIII-IX].
Cinquième registre (n°2063-2085 de Molinier): Archives nationales,
J. 317. n. 47 [décrit par Molinier, t. II, p. IX].
Edgar BOUTARIC [ed.], Saint Louis et Alfonse de Poitiers [in-8°], Paris, Plon, 1870, p. 168 [pour notre pièce V, qui est le n°1845 de Molinier]. Auguste MOLINIER [professeur à l’École nationale des chartes] [éd.], Correspondance administrative d’Alfonse de Poitiers. Tome premier [27,5 cm; VIII+795 p.; documents 1209 à en latin; introduction en français], Paris, Imprimerie nationale [«Collection de documents inédits sur l’Histoire de France publiés par les soins du Ministre de l’Instruction Publique»], 1894 [d’où l’édition numérique (en mode image) de la BNF, gallica.bnf.fr (2001) N029284]. Auguste MOLINIER [professeur à l’École nationale des chartes] [éd.], Correspondance administrative d’Alfonse de Poitiers. Tome II [27,5 cm; LXXI+791 p.; documents 1 à1208 en latin; introduction en français ; index & table chronologique], Paris, Imprimerie nationale [«Collection de documents inédits sur l’Histoire de France publiés par les soins du Ministre de l’Instruction Publique»], 1900 [d’où l’édition numérique (en mode image) de la BNF, gallica.bnf.fr (2001) N029285].
Auguste MOLINIER, «?», in Annales du Midi (1900), pp.
? [documents complémentaires tirés de la Collection Dupuy].
Dom VAISSETE [bénédictin], Histoire du Languedoc, XVIIIe siècle. BORDIER, Les Archives de France, p.165 [cité par MOLINIER 1900, p. VII, comme réunissant toutes les notices de l’archiviste Gérard de Montaigu, archiviste sous Charles V, au XIVe siècle, sur les registres alors conservés d’Alphonse]. Bélisaire LEDAIN, Histoire d’Alphonse, frère de saint Louis, et du comté de Poitou sous son administration (1241-1271) [in-8°; 21 cm; 211 p.; bibliographie], Poitiers, H. Oudin, 1869. Edgar BOUTARIC [ed.], Saint Louis et Alfonse de Poitiers [in-8°; 23 cm; 550 p.; ouvrage couronné par l’Institut; prix de l’Académie des inscriptions et belles-lettres en 1861], Paris, H. Plon, 1870. Auguste MOLINIER [reed.], Dom VAISSETE, Histoire du Languedoc. Nouvelle édition. Tome VIII [in-4°], Toulouse, Privat, 1879. Auguste MOLINIER, «Avant-propos», in ID., Correspondance administrative d’Alfonse de Poitiers. Tome premier (op. cit), 1894, pp. V-VIII. Auguste MOLINIER, «Avant-propos», in ID., Correspondance administrative d’Alfonse de Poitiers. Tome II (op. cit), 1900, pp. V-LXXXI. Auguste MOLINIER, «?», in Annales du Midi (1900), pp. ?. Pierre-François FOURNIER & Pascal GUÉBIN, Enquêtes administratives d’Alfonse de Poitiers: arrêts de son Parlement tenu à Toulouse et textes annexes, 1249-1271 [29 cm; CXII+491 p.; bibliographie], Paris, Imprimerie Nationale [«Collection de documents inédits sur l’histoire de France»], 1959. Y. DOSSAT, «Alfonse de Poitiers et les clercs», in CENTRE D’ÉTUDES HISTORIQUES DE FANJEAUX , Les évêques, les clercs et le roi (1250-1300) [477 p.], Centre d’Études historiques de Fanjeaux [«Cahier de Fanjeaux» 7], Fanjeaux, 1973, pp. ?-?.
|
|
|